Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat. Band 2. Rechtsbescherming/Overheidsaansprakelijkheid | 9789013149036 | Raymond Schlössels

• 26 Overheidsaansprakelijkheid voor onrechtmatig handelen

  Dit is een preview. Er zijn 65 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 26
  Laat hier meer flashcards zien

• Zolang (en voor zover) de rechtsbescherming tegen de overheid exclusief tot het domein van de burgerlijke rechter behoorde, viel de onrechtmatige overheidsdaad als één leerstuk te beschouwen. Door de komt van de bestuursrechtspraak heeft zich in het overheidsaansprakelijkheidsrecht echter een tweedeling afgetekend. In welke twee brokken valt dit rechtsgebied uiteen?

  1. de aansprakelijkheid voor appellabele besluite ('besluitenaansprakelijkheidsrecht')
     
  2. de aansprakelijkheid voor overheidshandelen waarvoor geen bijzondere rechtsgang openstaat (bijv. feitelijke handelingen of algemeen verbindende voorschriften). 
     

• Wie beoordeelt de rechtmatigheid van appellabele besluiten?

  De bestuursrechter. De burgerlijke rechter respecteert de rechtsbescherming die in de bestuursrechtelijke kolom tegen appellabele besluiten wordt geboden en wil voorkomen dat die ondergraaft. Dit streven heeft het besluitenaansprakelijkheidsrecht echter opgezadeld met ingewikkelde leerstukken als de formele rechtskrachtleer en de oneigenlijke formele rechtskracht.

• Wie bij de burgerlijke rechter de ongeldigverklaring of onverbindendverklaring van een beschikking vordert of een rechterlijk bevel vordert dat de feitelijke uitvoering van een geldig appellabel besluit zou doorkruisen, ....?

  Krijgt nul op het rekest. Op dit terrein is het overheidsaansprakelijkheidsrecht dan ook zuiver aansprakelijkheidsrecht: als (en slechts dan als) in de bestuursrechtelijke kolom de onrechtmatigheid van een besluit is vastgesteld, kan de burgerlijke rechter uitsluitend schadevergoeding toekennen (en blijven andere uitspraakbevoegdheden buiten beeld).

• Bij overheidshandelen waarvoor geen bijzondere rechtsgang openstaat, behelst het overheidsaansprakelijkheidsrecht méér dan het compenseren van geleden schade. Leg uit.

  Hier biedt de burgerlijke rechter vaak ook 'prospectieve rechtsbescherming' via verklaringen voor recht of bevelen. Hij verklaart dan bijv. een algemeen verbindend voorschrift onverbindend of hij verbiedt een feitelijke overheidshandeling. Hier dient het leerstuk van de onrechtmatige overheidsdaad dus een dubbel doel: het is de basis voor schadevergoeding én het kan de basis zijn voor een uitspraak die de overheid dwingt van nu af aan het recht na te leven. Juist hier speelt de burgerlijke rechter zijn rol als 'restrechter'.

• Wanneer is de burgerlijke rechter bevoegd om van vorderingen tegen de overheid kennis te nemen?

  Ingevolge de objectum litis-leer is de burgerlijke rechter - technisch bezien - altijd bevoegd om van vorderingen tegen de overheid kennis te nemen.

• Waarin zijn de spelers in de bestuursrechtelijke rechtsbeschermingskolom (bestuursorgaan en bestuursorgaan) gespecialiseerd?

  Het bieden van rechtsbescherming tegen appellabele besluiten. De Awb verleent hen bevoegdheden die op die bijzondere taak zijn toegesneden.

• Anders dan gedacht zou kunnen worden geschiedt de taakafbakening niet via bevoegdheidsregels in strikte zin. Krachtens de Grondwet is civiele rechter nu eenmaal altijd bevoegd. Waarvan maakt de burgerlijke rechter dan gebruik?

  Ontvankelijkheidsregels en inhoudelijke aansluitingsregels.

• Wat houden de ontvankelijkheidsregels in?

  Wie bij de burgerlijke rechter een vordering tegen de overheid instelt, terwijl hij een vergelijkbaar rechtsbeschermingsresultaat in de bestuursrechtelijke kolom had kunnen nastreven, wordt niet-ontvankelijk verklaard.

• Wat houden de inhoudelijke aansluitingsregels in?

  De leer van de formele rechtskracht en de oneigenlijke formele rechtskracht. Deze regels komen erop neer dat de burgerlijke rechter de rechtmatigheid van appellabele besluiten niet zelf toetst. Die toetsing geschiedt uitsluitend in de bestuursrechtelijke kolom.

• Wat geldt als een eiser in een civiele procedure zich beroept op de onrechtmatigheid van een besluit?

  Slechts als het besluit in de bestuursrechtelijke kolom tegenover deze eiser in strijd is bevonden met het recht, gaat de burgerlijke rechter tegenover deze eiser uit van de onrechtmatigheid van dat besluit. In de overige gevallen (en tegenover de overige personen) geldt het besluit als rechtmatig.