Startpagina / Samenvattingen / De duizelingwekkende jaren / druk 4 Europa 1900-1914 / moord-blom-1914

1914: En het einde is de dood - De cultus van de redeloosheid

6 belangrijke vragen over 1914: En het einde is de dood - De cultus van de redeloosheid

Niemand was rond 1910 volledig modern. Verschillende perioden en verschillende zienswijzen bestonden naast elkaar, niet alleen in samenlevingen, maar ook in individuen. Waartoe leidde dit?

Dit leidde tot gefragmenteerde zelfbeelden, dat een onlosmakelijk onderdeel is van het modernisme. Deze gefragmenteerde zelfbeelden komen vooral pregnant naar voren in het fragmentarische karakter van de modernistische kunst en filosofie.

Waartoe leidde de creatieve onrust van de jaren 1900-1914?

Angst en vreugde zorgden voor een ongekende creatieve spanning: de oorsprong van bijna elk idee en sociaal verschijnsel dat zijn stempel op de 20e eeuw zou drukken.
Bijvoorbeeld: socialisme en fascisme, kernfysica en de relativiteitstheorie, de conceptuele kunst en de consumptiemaatschappij, de massamedia en de democratisering, het feminisme en de psychoanalyse.
In veel opzichten kwamen in de 20e eeuw alleen maar dromen en nachtmerries uit, die voortkwamen uit de creatieve onrust van de jaren 1900-1914.

Wat was een gevolg van de rede?

Het was een wereld van experts en wetenschappers die vanalles ontdekten waardoor mensen onzeker werden. Het gevolg was een vlucht in redeloosheid: het verheerlijken van oude zekerheden, mystiek, fascinatie onderbewuste en verheerlijking geweld.

Wie wordt gezien als de profeet van de redeloosheid?

Nietzsche (verheerlijking dionische wil, ultieme zelfoverwinning)

Hoe sloten antisemieten de rede uit?

Door moderniteit werden zwakkere rassen in stand gehouden. Doel gewelddadige ommekeer.

Naast het feit dat de moord op Calmette volgens Blom symbool staan voor de geest van de tijd, is er nog een reden waarom Blom zo breedvoerig ingaat op de sensationele gebeurtenis.
Denk aan de intentie van Blom om de jaren 1900-1914 weer te geven zoals de tijdgenoten die beleefden, zonder de wetenschap dat in 1914 een wereldoorlog zou beginnen.

Volgens Blom was er in de kranten van die tijd meer aandacht voor de moord op hoofdredacteur Calmette, dan voor de moord op aartshertog Frans Ferdinand, die het begin betekende van de Eerste Wereldoorlog.

Wanneer een historicus vandaag de dag exact dezelfde krant zou openslaan zou zijn aandacht onmiddellijk worden getrokken door de moordaanslag op Frans Ferdinand omdat we ons tegenwoordig zeer bewust zijn van het belang van de moord.
Blom geeft in zijn beschrijving ruime aandacht aan de moord op Calmette en kiest daarmee nadrukkelijk voor het perspectief van de tijdgenoot, niet voor de blik vanuit het heden.