De opkomst van steden droeg bij aan centralisatie omdat er belastingen konden worden geheven waardoor vorsten legers en ambtenaren konden huren als tegenwicht tegen adel en geestelijkheid. Zo kon een sterker centraal bestuur worden gevestigd. De ambtenaren voor dat bestuur konden worden gerekruteerd uit de stedelijke burgerij omdat rijkere burgers zich ook ontwikkelden en geletterd werden.

Monniken wijdden hun leven aan het bestuderen en belijden van het christelijk geloof. In de Oudheid bestond dat geloof niet. Dat maakte de studie van ‘heidense’ teksten (die soms regelrecht tegen de christelijke leer ingingen) voor hen minder relevant. Dat was de oude, heidense wereld. Wat kon je daar van leren? Je kon beter de Bijbel bestuderen, dat was de sleutel tot begrip van de wereld en het hiernamaals. Rijkere stadsburgers hadden daarnaast ook belangstelling voor andere teksten uit de klassieke Oudheid.

Bij het begin van staten leverden edelen macht in doordat steden rijk werden en belasting betaalden aan de vorst, waardoor zowel steden als vorsten zich minder van die adel hoefden aan te trekken.Bij het begin van staten leverden geestelijken macht in doordat de stedelijke burgerij leerde lezen en schrijven en geestelijken niet langer de enigen waren die toegang hadden tot (en bijdroegen aan) kennis.