Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - Artikel Lechner 2012: Determinanten van gedrag
25 belangrijke vragen over Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - Artikel Lechner 2012: Determinanten van gedrag
Wat is een sociaal cognitieve gedragsverklaringsmodel?
Ze benadrukken de rol van persoonlijke determinanten van gedrag, bijvoorbeeld cognities over voordelen van het gedrag en de steun die men van anderen ervaart om het gedrag te vertonen.
Waarom wordt onderzoek gedaan naar determinanten van gezondheidsgerelateerd gedrag?
Om handvatten te hebben voor gezondheidsbevordering. Wanneer bekend is waarom mensen zich gezond of ongezond gedragen, kunnen met bijvoorbeeld voorlichting of regelgeving bepaalde determinanten ontkracht of juist versterkt worden. Vaak wordt bij gezondheidsbevordering gebruikgemaakt van intermediaire organisaties zoals scholen, bedrijven of wijken.
Geef twee gedragsverklaringsmodellen? Wat doen ze, en welke is empirisch het sterkst?
Gedragsverklaringsmodellen geven inzicht in de determinanten van gedrag -> focus op modellen die bedoeld zijn om gedrag te verklaren (niet op modellen die bedoeld zijn om gedrag te veranderen)
-> sociaalcognitieve gedragsverklaringsmodellen
-> ecologische gedragsmodellen
=> empirische evidentie het sterkst voor de sociaalcognitieve gedragsverklaringsmodellen!
-> sociaalcognitieve gedragsverklaringsmodellen
-> ecologische gedragsmodellen
=> empirische evidentie het sterkst voor de sociaalcognitieve gedragsverklaringsmodellen!
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Paloma
Rechten 
Voor mijn 1e tentamen haalde ik een 6. Toen ben ik gaan zoeken naar manieren om beter te leren en ben ik Study Smart tegen gekomen. Sindsdien heb ik een 9,0 - 8,0 - 7,6 - 8,0 - 8,0 gehaald. Ik raad het echt íédereen aan die het maar horen wil. Ik ben er zo blij mee!!
Zeger
Handels- wetenschappen Met mijn oude methode was ik geslaagd voor maar 3 van de 8 vakken. Sinds ik mijn aantekeningen digitaal maak in study smart, ben ik voor alle vakken de éérste keer geslaagd. StudySmart neemt voor mij de stress van slagen of niet slagen weg.
Sara
Bestuurskunde Door StudySmart gaat het op zo veel vlakken beter met mij. Eerst had ik continu studiestress en ik had nergens tijd voor. Nu voel ik mij rustig en zelfverzekerd (door gebruik van het programma). Eerst haalde ik meestal een 7, nu vaak een 8 of zelfs een 9.
Fleur
Bedrijfskunde HBO Hey Chris, ik wil je echt hartelijk danken voor het ontwikkelen van het platform. Ik haalde hiervoor altijd rond de 6/10 voor m'n tentamens, nu een 8,6, een 7,9 en een 7,6!!
Amber
Psychologie (master) Sinds ik Study Smart gebruik, is mijn gemiddelde 1 punt gestegen. Ik heb zelfs een statistisch vak met een 10/10 afgerond terwijl ik slecht ben in statistiek. Nu volg ik extra vakken omdat vorig jaar zo goed ging door Study Smart. Veel dank!
Jana
Verpleegkunde Sinds ik ben gaan leren met StudySmart ben ik geslaagd voor al mijn examens!!! Geen herexamens!! Eerst was ik al blij met een voldoende en nu haal ik alleen maar goede cijfers. Veel dank!
Miloe
24 – Student B&O Ik heb alle vakken die ik met Study Smart heb geleerd gehaald. Met rechten ben ik van een 5 naar een 8 gegaan! Ik weet nu zeker dat ik al mijn vakken gewoon ga halen.
Nina
19 – Student Communication Ik dacht altijd dat ik goed studeerde. Mijn cijfers waren ook prima. Ik had mij nooit kunnen voorstellen dat ik zo veel beter en sneller zou studeren door het toepassen van deze vaardigheden.
Babette
19 – Student Marketing Ik voel mij voor het eerst 100% zeker over de manier waarop ik leer. Ik heb nu het complete overzicht en de structuur die ik nodig had
Kurt
22 – Student Industrial Eng Door Study Smart kreeg ik weer plezier in het studeren en haalde ik direct betere cijfers. Alles ging ineens beter. Ik raad Study Smart enorm aan aan scholieren en studenten.
Regan
24 – Student Law Met dit plaform kan ik super snel en gestructueerd studeren. Ik ben nooit meer de weg kwijt in de stof of in mijn aantekeningen en maak veel sneller goede samenvattingen.
Wouter
21 – Student Psychology Eerst waren mijn aantekeningen een zooitje. Nu gebruik ik Study Smart en studeer ik super gestructureerd. Het helpt mij om tijd te besparen waardoor ik ook andere dingen kan doen die ik belangrijk vind.
Janneke T
Teacher Leerlingen die met het systeem hebben gewerkt hebben gewoon een beter resultaat behaald. Het systeem past alle leertrucjes zo toe, dat zowel de kinderen die goed scoren, maar ook zij die minder scoren, aan hun trekken komen.
Sietse
Muziektherapie Hey Chris, ik wil je enorm bedanken. Het vak waar ik vorig jaar nog net een 5,5 voor haalde, heb ik nu voor ditzelfde vak maar liefst een 9,7 gehaald! Mede dankzij jouw methode! Heel erg bedankt!
Marije
Parent Het grootste effect is dat mijn kind veel enthousiaster is over school! Elke ouder wilt graag dat zijn kind het goed doet op school, en Study Smart draagt daar aan bij.
Delano
Diergeneeskunde Dankzij StudySmart heb ik vorig jaar al mn examens gehaald en ook veel betere punten gehaald. Maar bovenal heb ik nu gewoon een heel goede studiemethode onder de knie, waarmee ik zeker weet dat ik de rest van mijn studie gewoon ga halen.
Noem vier sociaal-cognitieve gedragsverklaringsmodellen
- De Sociaal-Cognitieve Theorie
- Het Beredeneerd Gedrag Model - het ASE Model
- Het Health Belief model
- Protectie Motivatie Theorie
Op welke drie aspecten van de eigen-effectiviteitsverwachting legt Bandura de nadruk?
Eigen-effectiviteitsverwachting = centraal begrip in de sociaal cognitieve theorie!
-> gedrag is dynamisch: gedrag is het gevolg vd continue interacties en beïnvloeding tss aspecten vd omgeving, de persoon en het gedrag vd persoon (= wederzijds determinisme)
-> model-leren: mens is een sociaal wezen en dat gedrag van anderen waarneemt, en daaruit leren kan trekken over hoe gedrag uitvoeren en welke gevolgen dat heeft
-> eigen controle (self-control): Bandura acht dit centraal in het menselijk functioneren. Mensen kunnen zichzelf doelen stellen en strategieën hanteren om die doelen te bereiken en zichzelf te belonen
-> gedrag is dynamisch: gedrag is het gevolg vd continue interacties en beïnvloeding tss aspecten vd omgeving, de persoon en het gedrag vd persoon (= wederzijds determinisme)
-> model-leren: mens is een sociaal wezen en dat gedrag van anderen waarneemt, en daaruit leren kan trekken over hoe gedrag uitvoeren en welke gevolgen dat heeft
-> eigen controle (self-control): Bandura acht dit centraal in het menselijk functioneren. Mensen kunnen zichzelf doelen stellen en strategieën hanteren om die doelen te bereiken en zichzelf te belonen
Welke verwachtingen spelen een rol in de Sociaal-Cognitieve Theorie?
- Situation-outcome expectancy: verwachtingen over de consequenties van gebeurtenissen in de sociale en fysieke omgeving zonder dat er sprake is van een persoonlijke actie of een gedragsverandering. (door mijn huidige rookgedrag heb ik een aanzienlijke kans om longkanker te krijgen).
- Action-outcome expectancy: verwachtingen over de consequenties van persoonlijke acties of gedragsverandering. (als ik stop met roken verlaag ik mijn risico enorm).
- Self-efficacy expectancy: verwachting over of men in staat is een bepaald gedrag uit te voeren. (het lukt mij om te stoppen met roken).
Wat stelt het Beredeneerd Gedrag Model en welke determinanten zijn hierbij van belang?
Beredeneerd Gedrag Model = gedrag is best te voorspellen door aan mensen te vragen of zij van plan zijn om dat gedrag te vertonen.
De gedragsintentie wordt bepaald door drie determinanten:
-> de eigen opvatting of attitude
-> de opvattingen van anderen: de ervaren norm bestaat uit de subjectieve norm en de descriptieve norm
-> inschatting van eigen mogelijkheden het gedrag uit te voeren: waargenomen gedragscontrole
! De determinanten moeten op hetzelfde niveau van specificiteit gemeten worden ! En betere voorspelling wanneer de periode tss vaststellen van determinanten en de uitvoering van gedrag dat men wil voorspellen niet te lang is.
Achtergrondvariabelen beïnvloeden indirect via de drie determinanten en de gedragsintentie
° persoonlijke factoren individueel
° sociaal demografische factoren
° informatie factoren
De gedragsintentie wordt bepaald door drie determinanten:
-> de eigen opvatting of attitude
-> de opvattingen van anderen: de ervaren norm bestaat uit de subjectieve norm en de descriptieve norm
-> inschatting van eigen mogelijkheden het gedrag uit te voeren: waargenomen gedragscontrole
! De determinanten moeten op hetzelfde niveau van specificiteit gemeten worden ! En betere voorspelling wanneer de periode tss vaststellen van determinanten en de uitvoering van gedrag dat men wil voorspellen niet te lang is.
Achtergrondvariabelen beïnvloeden indirect via de drie determinanten en de gedragsintentie
° persoonlijke factoren individueel
° sociaal demografische factoren
° informatie factoren
Wat zijn drie belangrijke gegevens van Bandura's Sociaal-Cognitieve Theorie?
- 'gedrag is een gevolg van wederzijds determinisme': het gedrag, de persoon en de omgeving zijn voortdurend in interactie met elkaar en beïnvloeden elkaar. Gedrag is het gevolg van die continue interactie.
- Mensen leren niet alleen door zelf te doen maar ook door anderen te observeren (modelling). Belangrijk daarbij is de menselijke capaciteit om symbolen (taal en conceptueel denken) te gebruiken bij leren en gedrag.
- Self-control staat centraal in het menselijk functioneren. Mensen stellen zichzelf doelen en maken plannen om die te halen, belonen zichzelf of zoeken oplossingen voor problemen op weg naar het doel.
Wat is het Beredeneerd Gedrag Model?
Ontwikkeld door Fishbein & Ajzen, 2010. Vervolg op Theorie van Gepland Gedrag. Beide modellen vormen nadere uitwerkingen van de oorspronkelijke Theorie voor Beredeneerd Gedrag van Fishbein & Ajzen (1975). Theorie die zegt dat de belangrijkste determinant van een bepaald gedrag de intentie of motivatie is om dat specifieke gedrag uit te voeren (bijvoorbeeld meer bewegen): de gedragsintentie.
Wat zijn de kerngedachten van het Health Belief Model?
De centrale gedachte bij het Health Belief Model is dat het besluit van mensen om bepaald gezond gedrag te vertonen, wordt bepaald door de ervaren gezondheidsdreiging (risicoperceptie) en de evaluatie van het aanbevolen gedrag.
Gezondheidsdreiging of risicoperceptie = waargenomen dreiging groot -> waargenomen vatbaarheid -> waargenomen ernst
Evaluatie vh aanbevolen gedrag = kunnen doen om kans op gezondheidsprobleem te verminderen = gedragsevaluatie -> voordelen groter dan nadelen = waargenomen voordelen vs waargenomen barrières
! Cue to action = aansporing tot actie
kritiek = model is veeleer een verzameling van variabelen die mogelijk gezondheidsgedrag verklaren
kritiek = duidelijkheid rond hoe de variabelen te meten
Gezondheidsdreiging of risicoperceptie = waargenomen dreiging groot -> waargenomen vatbaarheid -> waargenomen ernst
Evaluatie vh aanbevolen gedrag = kunnen doen om kans op gezondheidsprobleem te verminderen = gedragsevaluatie -> voordelen groter dan nadelen = waargenomen voordelen vs waargenomen barrières
! Cue to action = aansporing tot actie
kritiek = model is veeleer een verzameling van variabelen die mogelijk gezondheidsgedrag verklaren
kritiek = duidelijkheid rond hoe de variabelen te meten
De perceived norm (opvatting van anderen) bestaat uit twee subnormen. Welke zijn dit?
- de subjectieve norm (subjective of injunctive norm) wat denken anderen dat ik zou moeten doen?
- de descriptive norm: wat denk ik dat anderen doen?
Welke twee processen onderscheidt de Protectie Motivatie Theorie die het gevolg kunnen zijn van de ervaring van een bedreiging van de gezondheid? En welke aspecten zijn daarbij van belang?
=> een proces dat gericht is op het inschatten van de dreiging
° mate waarin men vatbaar is -> eigen kwetsbaarheid
° ernst van de betreffende ziekte
--> hogere inschatting vd dreiging -> grotere motivatie
=> een proces dat gericht is op het inschatten van de mogelijkheden om met de dreiging om te gaan (copingstrategieën)
° responseffectiviteit = verwachting vh individu dat de aanbevolen respons leidt tot vermindering vd dreiging
° eigen-effectiviteitsverwachting = verwachting vh individu dat hij/zij in staat is de aanbevolen respons uit te voeren
° mate waarin men vatbaar is -> eigen kwetsbaarheid
° ernst van de betreffende ziekte
--> hogere inschatting vd dreiging -> grotere motivatie
=> een proces dat gericht is op het inschatten van de mogelijkheden om met de dreiging om te gaan (copingstrategieën)
° responseffectiviteit = verwachting vh individu dat de aanbevolen respons leidt tot vermindering vd dreiging
° eigen-effectiviteitsverwachting = verwachting vh individu dat hij/zij in staat is de aanbevolen respons uit te voeren
Volgens het Beredeneerd Gedrag Model bepaalt de waargenomen gedragscontrole de gedragsintentie, maar kan dit ook het uiteindelijk gedrag rechtstreeks beïnvloeden. Leg uit.
De waargenomen gedragscontrole is de inschatting van de vaardigheden die nodig zijn om het gedrag uit te voeren en daardoor wellicht een inschatting van de mogelijkheid om barrières te overwinnen. Daarom is er een directe invloed verondersteld van waargenomen gedragscontrole op het gedrag.
In de meest recente versie van het Beredeneerd Gedrag Model nog een extra determinant toegevoegd. Welke is dit?
De 'daadwerkelijke controle' die een persoon heeft over zijn gedrag, die wordt bepaald door vaardigheden van een persoon en door omgevingsfactoren (heb ik de vaardigheden om meer te bewegen en is de omgeving zo ingericht dat ik meer kan bewegen? Heb ik een fiets? Krijg ik geld van mijn ouders voor een sportschoolabonnement?).
Het model veronderstelt dat deze 'daadwerkelijke controle' de invloed van intentie naar het gedrag direct kan beïnvloeden, los van de andere variabelen.
Het model veronderstelt dat deze 'daadwerkelijke controle' de invloed van intentie naar het gedrag direct kan beïnvloeden, los van de andere variabelen.
Het Beredeneerd Gedrag Model voorspelt bepaald gedrag. Deze voorspelling werkt beter naarmate het gedrag is gespecificeerd naar welke factoren?
- De actie (eten)
- Het doel van de actie (dagelijks twee stuks fruit)
- De context waarin het gedrag moet plaatsvinden (thuis of op het werk)
- Het tijdstip van de actie (morgen).
Bovendien is er sprake van een betere voorspelling wanneer de periode tussen het vaststellen van de determinanten en de uitvoering van het gedrag dat men wil voorspellen niet te lang is.
In Nederland is er een model ontwikkeld dat verwant is aan de Theorie van Gepland Gedrag en dat veel overeenkomsten heeft met dat model. Welke is dit?
Het ASE Model: A(ttitude) S(ociale invloed) E(igen-effectiviteitsverwachting) Model.
Volgens het ASE Model zijn er meer sociale invloeden dan alleen subjectieve normen (zoals in het Beredeneerd Gedrag Model). Welke drie soorten sociale invloeden onderscheidt het ASE Model?
- Subjectieve normen. Dit is identiek aan het Beredeneerd Gedrag Model.
- Sociale steun (of sociale druk): de directe invloed van anderen. De term 'sociale druk' wordt meestal gebruikt voor negatieve invloed, sociale steun voor een positieve invloed.
- Modelling (of voorbeeldgedrag). Bij modelling gaat het om leren door het observeren van het gedrag van anderen, vooral als aan dat gedrag voordelen lijken verbonden.
Noem een kritiekpunt voor de modellen ASE en Gepland Gedrag
Het zijn in hoge mate (sociaal)cognitieve modellen en er is slechts beperkt plaats voor meer emotionele factoren die het gedrag beïnvloeden.
De waargenomen dreiging, volgens het Health Belief Model, wordt beïnvloed door drie factoren. Welke zijn dit?
- Waargenomen ernst van het gezondheidsprobleem, men bepaalt hoe ernstig de schade zou zijn (organisch en sociaal) als men het probleem ontwikkelt of onbehandeld laat. Hoe ernstiger, hoe groter de dreiging
- Waargenomen vatbaarheid voor het gezondheidsprobleem. Mensen maken een inschatting van de waarschijnlijkheid van het optreden van het gezondheidsprobleem. Hoe waarschijnlijker, hoe groter de dreiging
- Aanwijzingen voor actie (cue to action). Wanneer mensen worden herinnerd of gewaarschuwd voor een bepaald gezondheidsprobleem, neemt de waarschijnlijkheid toe dat ze het als een dreiging zien en daarop actie ondernemen.
Welke kritiekpunten zijn gegeven op het Health Belief Model?
- Het is niet zozeer een model, meer een verzameling van variabelen die mogelijk gezondheidsgedrag verklaren. Determinanten die niet rechtstreeks aan gezondheid zijn gekoppeld (bijvoorbeeld bewegen is gezellig) kunnen moeilijk in het model geplaatst worden. Voor gedragingen waar andere dan gezondheidsmotieven een rol spelen, zullen modellen als het Beredeneerd Gedrag Model of het ASE model meestal beter geschikt zijn.
- Onduidelijk hoe men de variabelen moet meten, wat het vergelijken van onderzoeken moeilijk maakt.
Wat is de Protectie Motivatie Theorie ?
(Oorspronkelijk: bij welk angstniveau zijn mensen het meest geneigd tot preventieve actie). Theorie verklaart en voorspelt gedrag door middel van het resultaat van twee beoordelingsprocessen:
- een proces dat gericht is op het inschatten van de dreiging (ernst)
- een proces dat gericht is op het inschatten van de mogelijkheden om met de dreiging om te gaan (inschatting van de eigen copingstrategieën).
Beschrijf het proces dat gericht is op het inschatten van de dreiging (ernst)
Dit proces evalueert de volgende factoren:
- inschatting van de ernst van het gevaar (hoe dodelijk is de ziekte), en
- inschatting van de kwetsbaarheid ten opzichte van het gevaar (de mate waarin men vatbaar is voor de ziekte).
Beschrijf het proces dat gericht is op het inschatten van de mogelijkheden om met de dreiging om te gaan.
In dit proces worden de gedragsmogelijkheden om de dreiging af te wenden ingedeeld in:
- inschatting van de effectiviteit van het aanbevolen gedrag (responseffectiviteit) en
- inschatting van de eigen effectiviteit (eigen-effectiviteitsverwachting).
De Protectie Motivatie Theorie onderscheidt twee soorten reacties. Welke zijn dit?
- Maladaptieve respons: gedrag dat niet goed is voor de gezondheid
- Adaptieve respons: gedrag dat gericht is op het beschermen van de eigen gezondheid.
Adaptieve respons: wanneer een persoon zowel de dreiging hoog inschat als de ingeschatte mogelijkheden en de responskosten laag zijn (ingeschatte nadelen van het gewenste gedrag), ontstaat er een maximale motivatie tot bescherming.
Maladaptieve respons: wanneer een persoon het gevaar (ernst) hoog inschat en het aanbevolen gedrag positief beschouwt (respons effectiviteit), maar een lage inschatting van zijn eigen effectiviteit heeft, zal waarschijnlijk niet zo snel de intentie ontwikkelen tot aanpassen van gedrag.
Wat zijn ecologische modellen?
Een categorie modellen dat het accent legt op de rol van de omgeving. Dit type modellen komen in andere cursussen aan de orde. Voor nu is het voldoende dat u weet dat er naast de sociaal cognitieve modellen ook ecologische modellen worden gebruikt om menselijk gedrag te verklaren. De ecologische modellen zijn geen tentamenstof.
Probeer onze studie magie gratis!
een PDF bestand en leer hem super snel
- Geen aanmelding, e-mail of creditcard nodig!
- AI maakt onbeperkte flashcards
- AI maakt oefen toetsen van de stof
- Stel vragen aan AI
Maak een notitieblok aan
- Geen aanmelding, e-mail of creditcard nodig!
- Heb en houd perfect overzicht
- Maak Maak flashcards, notities en mindmaps
- Oefen, test jezelf en scoor beter!
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
