Startpagina / Samenvattingen / Inleiding letterkunde literatuurgeschiedenis / ned-nationaal-jan

De negentiende eeuw - Karakteristiek van de periode - Europa - Politieke ontwikkelingen: natiestaat en nationalisme

6 belangrijke vragen over De negentiende eeuw - Karakteristiek van de periode - Europa - Politieke ontwikkelingen: natiestaat en nationalisme

Hoe ging eea in politiek opzicht?

Na Congres van Wenen (1815) overname macht contrarevolutionaire restauratieregimes van verslagen Napoleon. Weerstand tegen deze autoritaire regimes groeide, Franse Julirevolutie (1830). Opstand Polen tegen Russen, Italianen tegen Oostenrijkers, Ieren tegen Engelsen, Belgische tegen Willem I.
Weerstand tegen een als vreemd ervaren overheersend land/vorstenhuis, basis van ontwikkeling van eigen liberale natiestaat.

Waar braken nog meer revoluties uit?

In 1848 weer liberaal-nationale revoluties in Frankrijk.
Parlementaire democratieen in Italie (1861) en Duitsland (1871).
Nationale musea, invoering standaardtaal, schoolvak vaderlandse geschiedenis

Hoe ging het in de Ned. literatuur?

De nationale tendens was zeer sterk. In 1e decennia 19e eeuw heerste onder literatoren crisisstemming. Bekende gedichten met nationale thematiek De Hollandsche Natie (1812) Jan Frederik Helmers, De Overwintering der Hollanders op Nova Zembla (1820) van Hendrik Tollens. Standvastigheid, saamhorigheid, huiselijk gezinsleven, glorietijd Gouden Eeuw, Hollandse veerkracht worden in literatuur geevoceerd.
Potgieter (1841) Jan, Jannetje en hun jongste kind (Jan Salie).

Hoe ging het met het nationalisme in Europa?

2e helft eeuw neemt nationalisme in Europa steeds agressievere vormen aan. Superioriteit eigen volk. Frans-Duitse oorlog 1870-1871. Angst in Ned. slachtoffer te worden van Pruisische annexatiedrift.

Jan Salie ( van Gids-redacteur Potgieter)

Een ander voorbeeld van deze nationale inbedding van de literatuur is het verhaal dat Gids-redacteur Potgieter schreef in 1841: Jan, Jannetje en hun jongste kind.
De ouders Jan en Jannetje tobben met hun jongste zoon Jan Salie, die leeft op kosten van zijn ouders, en geen eigen initiatieven neemt. Jan Salie staat voor de 19e eeuw. De oudere zoons, Jan Contacnt en Jan Compagnie (handel en zeevaart) waren initiatiefrijker e n symboliseren de 17e eeuw.

Wie schreven over de vreselijke misstanden die ontstonden?

Joseph Conrad schreef Heart of Darkness (1899) over onmenselijkheid van Belgische ondernemers in Congo, privekolonie van Leopold II, rubberplantages. De Stille Kracht (1900) Couperus, typering van blinde arrogantie van Ned. bestuur in Ned.-Indie.