Startpagina / Samenvattingen / Inleiding letterkunde literatuurgeschiedenis / subject-romantiek-confrontatie

De negentiende eeuw - De literatuur in de negentiende eeuw

5 belangrijke vragen over De negentiende eeuw - De literatuur in de negentiende eeuw

Wat was romantiek voor stroming?

Romantiek (1800-1840) was heftige stroming, in literatuur, schilderkunst en muziek. Vrijheidsideaal, ook voor de kunsten. Victor Hugo: Le romantisme, c'est le liberalisme en litterature.
Echter ook maatschappijkritische kant. Rousseau: beperkingen van het rationele vooruitgangsdenken. Propageren van terugkeer naar vergeten tradities en historische kunstvormen.

Waar komt de naam romantiek vandaan?

Ontleend aan middeleeuwse romans.
Friedrich Schlegel: poezie die alle bestaande grenzen omverwierp. Het genie kan geen opgelegde wet erkennen, vrijheidsgedachte; kunst niet langer middel voor morele instructie of overdracht van verlichte denkbeelden.
Kunstenaar moet zich onafhankelijk kunnen opstellen, genialiteit kwam voort uit volstrekte oorspronkelijkheid. Cultuurkritische teneur: menselijke ziel door moderne geknecht verloren contact met spirituele wortels. Kunstenaar dient diepere lagen in ziel aan te boren.
Geen toegang voor ratio, wel voor bv. droom. Droom brengt mens terug naar zijn goddelijke oorsprong, ratio snijdt hem af van de oorsprong.

Welke schrijvers staan in de literatuur te boek als romantici?

In Duitsland in Jena, kring dichters en denkers in steeds abstractere termen. Spil Friedrich Schlegel met tijdschrift Athenaeum, Holderlin en NOvalis belangrijke dichters.
In Engeland Lake Poets met William Wordsworth en Samual Taylor Coleridge.
In Frankrijk Victor Hugo, term romantiek werd inzet strijd tussen twee generaties. Ene kant oude garde, die wilde vasthouden aan classicistische vormeisen, zoals op academie gedoceerd, andere kant jonge schrijvers, die vrijheid opeisten om literatuur te creeeren, die aan geen academische regels hoefden te voldoen.
Hugo's toneelstuk Hernani ontaardde in waar slagveld, uiteindelijk werd stuk succes en kreeg jongere generatie de overhand.

Wat is belangrijk bij het romantisch subject?

1. Originaliteit van het individu staat centraal en niet de socialiteit. Het beeld van de einzelganger, zonderling, eigen eenzame weg in vrijheid/zelfbeschikking los van dwingende sociale structuren.
2. Introspectie, bespiegelend introspectief/reflectief subject,
3. Natuur als projectie. Weerbarstige natuur, vriendelijke harmonieuze/logische natuur van verlichting maakt plaats voor confrontatie van romantisch subject met ondoorgrondelijke onherbergzame wispelturige natuur. Deze confrontatie is spiegel/confrontatie met eigen subject. Innerlijke emotionele schommelingen worden geprojecteerd in/op de natuur. De natuur wordt beschreven als bezield met een bewustzijn. Bv. Wuthering Heights van Emily Bronte.

Waar leek het in de romantiek om te draaien?

Eenzaamheid, individualiteit, autonomie, oorspronkelijkheid, originaliteit en genialiteit. Alles lijkt te draaien om het menselijk subject, niet om de gemeenschap. Klopt niet helemaal, in een opzicht was romantiek wel degelijk gericht op het collectief: volksziel impliceerde de idee van volksvrijheid. Romantische ontwikkeling van een nationale identeit.
Men kreeg belangstelling voor volksvertellingen, gebroeders Grimm Kinder- und Hausmarchen (1812). Tegelijkertijd interesse voor middeleeuwen: tijd waarin uitdrukking werd gegeven aan spiritualiteit.
Historische roman: Sir Walter Scott Ivanhoe (1820), Victor Hugo De klokkenluider van de Notre Dame (1831).