Samenvatting Leerboek seksuologie

Een onderdeeltje van de samenvatting - Leerboek seksuologie Auteur: Luk Gijs, leen Aerts, Marieke de witte ISBN: 9789036811101

• 1 Seksuologie: een inleidend inzicht

• Wat zijn vier knelpunten in de seksuologie?

  - De kwaliteit van seksueel onderzoek en de financiering hiervan. 
  - De empirische fundering voor seksuologische interventies zwak. 
  - Bezorgdheid over de opleiding en de vorm van deze opleiding. 
  - Organisatie en de kwaliteit van seksuologische hulpverlening   

• 3 De biologie van de seksualiteit

• Welke afwijkingen van de mannelijke uitwendige en inwendige genitaliën zijn er? (micropenis, microfallus, secundaire micropenis, kromstand, cavernosum, hypospadie, epispadie, fimosis, preputium, parafimosis, cryptorchisme)

  Micropenis: >2.5 SD onder het gemiddelde.
  Oorzaak: <testosteron of androgenen ongevoeligheid van de penis
  

  • Microfallus: in combinatie met hypospadie of andere anatomische afwijkingen.
  • Secundaire micropenis: afwijking in omliggend weefsel. (liesbreuk, grote voorhuid, verkleving met scrotum)

  Behandeling: testosteron tussen 1-3 jaar.
  
  Kromstand van de penis
  Specifieke subpopulaties: DM, hypertensie, erectiele disfunctie.
  Verouderingsziekte.
  Oorzaak: bindweefselvorming in het kapsel van het corpus cavernosum.
  
  Hypospadie
  Oorzaak: onvoldoende androgenenvorming.
  

  • Epispadie: opening dorsaal gebleken, door verkeerde sluiting van de buikwand. Meestal ook nog andere afwijkingen aan de blaas.
    

  Behandeling: operatieve reconstructie.
  
  Fimosis: pathologische vernauwing van de preputium.
  

  • Parafimosis: nauwe voorhuid raakt beklemd achter de glans penis.

  Behandeling: corticosteroïden (en operatie)
  
  Cryptorchisme: indalingsstoornis van de testes.
  Behandeling: latere leeftijd, in 2/3 van de gevallen dalen de testes in het eerste jaar nog in.
• Wat zijn goedaardige palpabele afwijkingen bij de man? (variokele, hydrokele, hernia inguinalis, torsio testes, ontstekingen)

  Variokèle: kluwe spatadres in het bloedaanvoerende netwerk van de zaadstreng. 
  
  Hydrokele: vochtophoping in de tunica vaginalis (bij testes)
  
  Hernia inguinalis: liesbreuk  
  
  Torsio testes
  
  Ontstekingen       
• Wat gebeurt bij de vrouw tijdens de seks/een orgasme en wat vind er plaats tijdens het orgasme?

  VROUWEN
  Contracties van de bekkenbodem, verschillende frequenties, verschillende groepen. Ook van de vaginawand > dwarsgestreept spierweefsel. Verschillende receptoren voor hormonen en dus verschillend reageren tijdens de verschillende fases van de cyclus.
  

  • Tent effect: fornix anterior (inkeping aan de buitenkant, naast de cervix) verwijd en rekt uit.
  • Samentrekking van de baarmoeder
  • retroversie van de uterus (omhoog en achterover kantelen)

  
  Orgasme: verhoging HF, RR, ademhaling, pupilverwijding, huidgeleiding.
• Hoe ziet de HPG-as eruit en hoe zit het met de puberteit?

  Hypothalamus (GnRH) > hypofyse (LH/FSH) > ovaria/testes (oestrogeen, progesteron, testosteron)
  Ontstaan uit: cholesterol en bindt zich aan het eiwit SHBG. 
  
  Start puberteit: hypothalamus gaat GnRH aanmaken.
  

  • Meisjes: borsten en pubisbeharing > vet > okselhaar > bij uitdoven groei: menarche.
  • Jongens: groter worden testes en penis > stem lager > okselhaar > ejaculaties.

  
  
  
  Vroege puberteit:
  

  • Meisjes: voor 8e levensjaar
  • Jongens: voor 9e levensjaar
  • Oorzaak: centrale of perifere disregulatie
  • Gevolg: veel te klein blijven.

  
  
  Late puberteit:
  

  • Meisjes: na 13.4 jaar
  • Jongens: na 14 jaar
• Hoe ziet het androgenen systeem er bij de man?

  Voornaamste androgenen: testosteron, dihydrotesteron en androstadienon. 
  

  • Productietestosteron: Leydigcellen in de testes. 
  • DHEA uit de bijnier
• Welke vormen van androgenenstoornissen bij de man zijn er? (hypogonadisme, primair, secundair, kallmannsyndroom, hypofyseadenoom)

  
  Hypogondisme bij mannen
  Verminderd functioneren van de testes met als gevolg een verminderde productie van testosteron en spermatozoa.
  Kenmerken:
  

  • Kan ontstaan als aangeboren afwijking
  • Volledige of gedeeltelijke uitval
  • Verlaging van vruchtbaarheid loopt niet gelijk met mate van verlaging testosteron

  Diagnose: verlaagde testosteronproductie en/of aanmaak spermatozoa.
  
  
  

  1. Primair hypogonadisme: afwijking testes met daardoor verlaagd testosteron en <spermatozoa. Hypofyse merkt dit en verhoogd daarom de FSH en LH productie.

  
  
  

  1. Secundair hypogonadisme: geen aansturing vanuit de hypofyse, verlaging testosteron en verlaagd LH/FSH.

  
  

  • Kallmannsyndroom: tekort aan GnRH-produceren neuronen.
  • Erfelijke afwijking: geen reuk, micropenis, niet ingedaalde testes, uitblijven puberteit.
  • Diagnose: <testosteron, <LH/FSH, <spermatozoa
  • Behandeling: toedienen GnRH of injecties LH en eventueel FSH om de testes te stimuleren.
  • Hypofyseadenoom: goedaardig gezwel dat de hypofyse functie verstoord. Dit kenmerkt zich ook in afwijking in schildklier- en bijnierhormonen.
  • Onderzoek: bloedonderzoek en MRI.
  • Behandeling:
  • Vruchtbaar herstel: LH/FSH
  • Niet vruchtbaar herstel: testosteron
  • Verwijderen tumor

  
  
• Hoe ziet de hormoonproductie bij de vrouw eruit?

  GnRH > FSH/LH > ovaria > oestrogeen/progesteron. 
  
  FSH > follikelgroei > aanmaak oestrogeen > verlaging FSH, toename LH, ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken > eisprong > gele lichaam > productie progesteron >  opbouw baarmoederslijmvlies > afbouw/verschrompeling > aanmaak FSH, etc.
• Hoe ontstaat de menopauze en hoe gaat dit verder in zijn werk qua hormonen en gevolgen hiervan?

  Menopauze: komt op gang als de eicellen op zijn. 
  
  Als eerst worden menstruaties heviger en langduriger, onregelmatig.
  Menopauze: jaar lang niet menstrueren, hoge FSH/LH spiegels en lage concentratie progesteron en oestrogeen.
  

  • Doelwitorganen kunnen wat atrofisch worden.
  • Vaginale doorbloeding tijdens opwinding lijkt niet heel veel te veranderen. Ook seksuele opwinding lijkt ongeveer gelijk. 
  • Vaginale droogheid kan meer toegeschreven worden aan opwindingsstoornissen die kunnen komen door een lage androgenenspiegel. 
• Welke vormen van hypogonadisme bij vrouwen zijn er? (primair, PCOS, turner, secundair, kallmannsyndroom, leefstijl, hypofyseadenoom, sheehansyndroom)

  Hypogonadisme kan worden gesteld bij het:
  - Uitblijven van menstruatie >16 jaar.
  - Uitblijven van menstruatie >5 jaar na borstgroei
  Eisprong laat temp met 0.3-0.5 graden stijgen.
  
  Te laag oestrogeen: opvlieger, botontkalking, <kwaliteit vaginaslijmvlies, <beharing.
  Te hoog testosteron: congenitale bijnierhyperplasie > als bijproduct testosteron > ongewenste haargroei, acne, vetophoping buik, >hart- en vaatziekten. Wordt naar gescreend in de hielprik.
  
  Primair hypogonadisme: probleem zit hem in de ovaria zelf.
  

  • PCOS
  • Turnersyndroom

  Secundaire hypogonadisme:
  

  • Kallmannsyndroom: tekort aan GnRH-producerende neuronen.
  • Anorexia
  • Stress
  • Topsport
  • Hypofyseadenoom > prolactinoom
  • Sheehansyndroom