Waar literatuur in de middeleeuwen vooral het domein was van de geestelijkheid, gingen in de renaissance steeds meer leken (niet-geestelijken) zich bezighouden met literatuur. In plaats van in het Latijn verschenen er nu boeken in de landstaal en over niet-religieuze onderwerpen.

Waar beeldende kunst in de middeleeuwen vooral godsdienstige onderwerpen had met een symbolische betekenis, hielden kunstenaars in de renaissance zich steeds meer bezig met een weerspiegeling van het echte leven, de werkelijkheid. Hier speelde perspectief, licht en schaduw, en natuurgetrouwe kleuren en weergave van anatomie een belangrijke rol in. Ook emoties waren belangrijk om weer te geven.

In de middeleeuwen werd politiek gezien als onderdeel van een goddelijk plan: de vorst had het recht om over andere mensen te regeren omdat God dat wilde. Tijdens de renaissance dachten humanisten juist steeds meer na over het handelen van machthebbers in het belang van de gemeenschap.