Achtergrond en doel van de EGKS was om toekomstige conflicten tussen Duitsland en Frankrijk onmogelijk te maken. De EGKS kreeg tot taak om een gemeenschappelijke markt voor kolen en staal tot stand te brengen, Gemeenschappelijke markt zou bestuurd worden door een onafhankelijke instelling, de Hoge Autoriteit.

In een douane-unie worden de in- en uitvoerrechten op jet tussenstaatse goederenverkeer afgeschaft en een gemeenschappelijk douanetarief aan de buitengrenzen ingevoerd.

Een gemeenschappelijke markt heeft;

• een volledig vrij verkeer van goederen,
• een volledig vrij verkeer van personen, diensten en vrij verkeer vam kapitaal
• een gemeenschappelijk concurrentieregime (mededingingsbeleid).

Tevens moet een einde worden gemaakt aan de vele belemmeringen die in het economisch verkeer bestaan doordat wetgevingen van de lidstaten verschillen. Pas als harmonisatie van wetgeving is geregeld, kan worden gesproken van één markt waarop ondernemingen onder gelijke voorwaarden kunnen concurreren. In een douane-unie ontbreken mededingingsbeleid en harmonisatie van wetgeving.

Door het verdrag betreffende de EU ofwel het verdrag van Maastricht uit 1992. Naast de EEG moesten de verdere vormen van samenwerking een duidelijke structuur krijgen. Zo werd het EEG-verdrag herzien, werden intergouvermentele samenwerkingsvormen toegevoegd en werd de Europese Unie opgericht. De EEG kreeg als gevolg van de herziening een grote hoeveelheid niet-economische taken, daarom kreeg de organisatie de nieuwe naam Europese Gemeenschap (EG).

Tot 1-12-2009

• Het dak = EU

• Pijler 1 = EG met activiteiten betreffende interne markt, EMU, Visa, asiel, immigratie, civiele samenwerking, etc. (supranationaal

• Pijler 2 = GBVB (intergouvernementeel)

• Pijler 3 = PJSS (intergouvernementeel)

Her verdrag van Lissabon heeft de EU veranderd in een supranational organisatie, die de activiteiten van de EG voortzet. Alle intergouvernementele activiteiten van de 3e pijler zijn verplaatst naar de supranationale EU. Het GBVB blijft wel zijn intergouvernementele karakter behouden.

Er zijn 2 basisverdragen, VEU (basisstructuur en GBVB) en VWEU (bepalingen interne markt, etc.). Tevens bindend EU-handvest van de grondrechten (mango).

Dit is omschreven in art. 3 VEU. Belangrijk: RVVR, Interne markt, EMU, extern beleid (let op: GBVB = intergouvermenteel; gemeenschappelijke handelspolitiek en gemeenschappelijk visserijbeleid = communautaire methode).

Afschaffing van grenscontroles en invoering van discriminatieverboden zodat natuurlijke personen en rechtspersonen onbelemmerd waar dan ook op het grondgebied van de Europese Unie hun (economische) activiteiten zouden kunnen verrichten.

Art. 45 VWEU verbiedt dat lidstaten onderscheid maken op grond van nationaliteit ten aanzien van de behandeling van werknemers. Art. 49 VWEU doet hetzelfde voor de zelfstandigen.

Bij kapitaalverkeer gaat het om financiële operaties gericht op beleggingen of investeringen van een bedrag niet ter vergoeding van een prestatie. Bij betalingsverkeer gaat het juist wel om vergoedingen van prestaties.

Het evenredigheidsbeginsel is van grote betekenis binnen het EU-recht. In art. 5 vierde lid VEU staat: Krachtens het evenredigheidsbeginsel gaan de inhoud en de vorm van het optreden van de Unie niet verder dan wat nodig is om de doelstellingen van de verdragen te verwezenlijken.

1. Exclusieve bevoegheid
2. Gedeelde bevoegdheid
3. Ondersteunende, coördinerende of aanvullende bevoegdheden

De bevoegdheden worden opgesomd in art. 3-6 VWEU.