Startpagina / Samenvattingen / Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 / politiek-vrijheid-nederlanden

De vrijheid, soevereiniteit en verzet - De rechtvaardiging van de Nederlandse Opstand

Q: Waaruit besonden de Bourgondische Nederlanden en het Duitse Rijk

'Patchworks' van hertogdommen, graafschappen en steden

Q: Waarom is de radicale afwijzing van Bodin over een gemengde staatsvorm een probleem in Bourgondische Nederlanden en het Duitse rijk?

De macht en onderlinge afhankelijkheid van eenheden (provincies, steden, vorstendommen) waren van cruciaal belang tijdens de Tachtigjarige Oorlog in de Lage Landen en de Dertigjarig Oorlog in het Duitse rijk.

Q: Bodins definitie van van soevereiniteit beïnvloedde het Nederlandse politieke denken. Wat doet Marnix van St. Aldegonde (1540-1598)?

Hertog van Anjou wil graag Filips II opvolgen. De Nederlanders willen hem alleen als 'verdediger van de vrijheid van de Nederlanden' (Anjou heeft geld, Bodin is zijn adviseur). Marnix van St. Aldegonde verwerpt de term 'soeverein' in de onderhandelingen: de term zou in het Nederlands niet bestaan . Fraaie leugen van de Brabantse humanist . Een poging om de confrontatie met Bodins concept van soevereiniteit te vermijden.

89 belangrijke vragen over De vrijheid, soevereiniteit en verzet - De rechtvaardiging van de Nederlandse Opstand

Waaruit besonden de Bourgondische Nederlanden en het Duitse Rijk

"Patchworks" van hertogdommen, graafschappen en steden

Hoe word het Plakkaat van Verlatinghe ook wel genoemd?

De afzwering van Filips II.

De Lage Landen deelden met het oude Duitse Rijk de zegeningen en irritaties van de civitas composita. Het waren veel gekleurde patchworks van hertogdommen, graafschappen en steden, die in complexe netwerken van heerschappij en vertegenwoordigende instellingen met elkaar verbonden waren.
juist of onjuist?

juist

Hoe beargumenteerden de Nederlanders dat de Nederlandse Opstand tegen Filips II gerechtvaardigd was?

In oude charters was vastgelegd dat het volk de overheid niet hoefde te dienen als deze in overtreding was. De Spanjaarden beoogden de Nederlanders van hun traditionele vrijheid te beroven. Daarom was het gerechtvaardigd dat ze tegen Bodins theorie ingingen.

Hoe zagen de Bourgondische Nederlanden eruit en het Duitse rijk?

Het waren felgekleurde patchwork van hertogdommen, graafschappen en steden, die in complexe netwerken van heerschappij en vertegenwoordigende instellingen met elkaar verbonden waren. Tussen 1570 en 1650 werd de geschiedenis van de Nederlanden en Duitsland getekend door bittere en langdurige politieke en militaire conflicten.
De sterke en zwakte van centrale en federale instellingen waren van cruciaal belang tijdens de 80 jarige oorlog en de dertig jarige oorlog in het Duitse rijk.

Waarom is de radicale afwijzing van Bodin over een gemengde staatsvorm een probleem in Bourgondische Nederlanden en het Duitse rijk?

De macht en onderlinge afhankelijkheid van eenheden (provincies, steden, vorstendommen) waren van cruciaal belang tijdens de Tachtigjarige Oorlog in de Lage Landen en de Dertigjarig Oorlog in het Duitse rijk.

1. Op welke wijze vermeed Marnix van St. Aldegonde de confrontatie met Bodins concept van soevereiniteit in de onderhandelingen met de hertog van Anjou in 1578?

Soeverein bestaat niet in de Nederlandse taal, aldus Van St.Aldegonde.
De hertog van Anjou wilde Filips II opvolgen in de Nederlanden.
Maar de leiders van de Opstand wilde de hertog alleen als "verdediger van de vrijheid van de Nederlanden".

Wat beinvloedde het Nederlandse politieke denken?

De definitie van soevereiniteit van Jean Bodin (1578)

Waar wilden de leider van de Opstand Anjou voor inzetten? Wat wilde Anjou?

Als verdediger van de vrijheid der Nederlanden.
Anjou wilde echter Philips II opvolgen.

Hoe beïnvloede Bodins denken de definitie van soevereiniteit in het Nederlandse politiek denken?

Bodin was adviseur van de hertog van Anjou. De Leiders van de Nederlandse opstand wilden de militaire en financiële steun van Anjou, om meer tegenstand te bieden tegen FilipsII.
Anjou wilde FilipsII opvolgen, maar de Nederlanden wilde hem allen als verdediger van de vrijheid van de Nederlanden. Niet als nieuwe Souverein.
Tijdens onderhandelingen werd beweerd dat het woord soevereiniteit niet bestond in de Nederlanden. Een leugen van een humanist om Bodins concept tegen te gaan.

Bodins definitie van van soevereiniteit beïnvloedde het Nederlandse politieke denken. Wat doet Marnix van St. Aldegonde (1540-1598)?

Hertog van Anjou wil graag Filips II opvolgen. De Nederlanders willen hem alleen als 'verdediger van de vrijheid van de Nederlanden' (Anjou heeft geld, Bodin is zijn adviseur).

Marnix van St. Aldegonde verwerpt de term 'soeverein' in de onderhandelingen: de term zou in het Nederlands niet bestaan. Fraaie leugen van de Brabantse humanist. Een poging om de confrontatie met Bodins concept van soevereiniteit te vermijden.

2. Wat voor rol speelde Marnix van St. Aldegonde in de Nederlandse Opstand?

Deze politicus en publicist speelde van meet af aan een grote rol in de Nederlandse Opstand.
Hij stelde reeds in 1568 dat de vraag naar de legitimiteit van politiek verzet politieke en juridisch van aard was. En niet van algemene, theoretische en theologische aard.

Wie verwierp de term soeverein tijdens de onderhandelingen over soevereiniteit?

Marnix van St. Aldegonde: in een poging om het concept van Bodin te vermijden bij de onderhandelingen met de hertog van Anjou rond 1578.
Marnix was politicus en publicist (vermoedelijke schrijver van het Wilhelmus)en speelde een vooraanstaande rol in de Opstand. Hij vond dat het vraagstuk van legitimiteit van politiek verzet politiek en juridisch van aard was.

Wie had ambities om Filips II op te volgen?

Hertog van Anjou

Waarom kende de Staten van Holland zichzelf in deze strijd een hoofdrol toe?

De Staten hadden de landsheer ontvangen op de nadrukkelijke voorwaarde dat hij de privileges en vrijheden van de landen zou respecteren en handhaven. De inhuldigingseed van de landsheer was het fundament waarop zowel het gezag van de landsheer als de trouw en de gehoorzaamheid van de onderdanen berustten. Het was de dure plicht van de Staten op de naleving van de gemaakte afspraken toe te zien. Zij hadden tot taak de vrijheid van de gewesten en de privileges te beschermen.

Na 1550 groeide het gereformeerd protestantisme stormachtig. Filips stond ten aanzien van de protestantse ketterij een harde repressie voor. Dit leidde in 1566 tot de beeldenstorm.
juist of onjuist?

juist

Wat staat er in het plakkaat van Verlatinghe (26 juli 1581)?

Filips II werd vervallen verklaard. Op basis van Aristoteles en Bartolus werd duidelijk gemaakt dat hij zich had gedragen als een tiran en daardoor het volk van Nederland niet dienende was. Cicero schreef dat het bedorven lid uit het lichaam gehaald mocht worden teneinde het lichaam weer gezond te maken.

Hoe stond FilipsII tegenover de kwestie soevereiniteit?

In 1555 was FilipsII zijn vader Karel V opgevolgd als landheer der Nederlanden. De soevereiniteit stond al lang centraal in de rechtvaardiging van de opstand tegen het beleid van FilipsII.
Hierdoor onstsond een conflict tussen FilipsII en zijn onderdanen.
Het vraagstuk van het protestantisme en de ketterij was daarbij van groot belang. Na 1550 groeide het gereformeerd protestantisme, waardoor het beleid tegen de ketters hoog op de politieke agenda kwam te staan.

Filips II wilde de Ketter onderdrukken, daar waren de Nederlanden op tegen. Na de beeldenstorm in 1566, resulteerde dit in een gewapend verzet.

Waarom stond soevereiniteit in feite al lang centraal in de rechtvaardiging van de Opstand tegen het beleid van Filips II?

Filips II was zijn vader Karel V als koning van Spanje opgevolgd en door het verwerven van een reeks titels werd hij ook landsheer van de Nederlanden.

3. Vele auteurs na Marnix volgden zijn voorbeeld. Waarin lag volgens hen de rechtvaardiging van de Opstand?

Het in strijd handelen met de inhoud van de vele charters en privileges van:

gewesten
steden
adel
gilden
andere corporaties

Sommige charters waren in principe constituties die de machtsverdeling tussen landsheer en onderdanen vastlegden.

Waarmee was de leer der volkssoevereiniteit definitief gevestigd?

De suggestie van Albada dat het volk uiteindelijk soeverein was. Elke vorm van politiek gezag berustte uiteindelijk op 'dopperste heerschappie vanden ghemeynen volcke'.

Marnix van St Aldegonde stelde reeds in 1568 dat het antwoord op de vraag of en wanneer men een tyran mocht weerstaan 'aldermeest in de ghelegenheyt der wetten ende landrechten' ligt.
Juist of onjuist?

juist

De vrijheid van de Nederlanden stond ook op het spel.

Wanneer de katholieken, Filips II en vertrouweling kardinaal Granvelle erin slaagden heer en meester in de Nederlanden te worden, dan zou het hele land verdorven zijn, en de ingezetenen zouden slaven worden. Ze concentreerde de rechtvaardiging van het verzet tegen Ganvell, Alva en Filips II zich op constitutionele tradities, met het raamwerk van fundamentele wetten.

De opstand was een strijd om vrijheid.

Wat was van groot belang voor het conflict tussen FilipsII (sinds 1655 koning) en de Nederlanden?

De groei van het protestantisme en de vraag welk beleid er ten opzichte van deze ketters gevoerd moest worden. Hij was voor een harde repressie.

Welke oorzaken van het conflict van Filips II met zijn onderdanen?

Groei van het protestantisme en het vraagstuk van de ketterij.

Na 1550 groeide met name het gereformeerd protestantisme stormachtig. Hoog op de politieke agenda stond dan ook: welk beleid tov deze ketters gevoerd moest worden.

Het vraagstuk van de legitimiteit van politiek verzet was politiek en juridisch van aard. De belangrijkste bron van inspiratie vormden de charters en privileges die gewesten, steden, adel, gilden en andere corporaties in de loop der eeuwen hadden verkregen of afgedwongen. Belangrijk waren het Groot Privilege van 1477, het Charter van Kortenberg 1312 en de Blijde Inkomst van Brabant, 1356
juist of onjuist?

juist

Hoe gingen de Nederlanden de strijd aan?

De Hollandse staten hadden een zware politieke verantwoordelijkheid. De landsheer moest de privileges en vrijheid van de landen respecteren en handhaven.
Bij de inhuldiging van de landsheer werd het fundament gelegd, het gezag van de landsheer en de trouw en de gehoorzaamheid was hetgeen waar het fundament op ruste.
De staten moesten toezien op het naleven van de gemaakte afspraken. Ze moesten de vrijheid van de gewesten en de privileges beschermen.

Wanneer en waardoor was het eerste gewapende verzet?

Beeldenstorm, 1566
Weigering van Valenciennes en Doornik om regeringstropen toe te laten en het besluit van radicale gereformeerden troepen te monsteren.

Waarom staat Filips II politiek een harde repressie voor tav de protestantse ketterij?

- Beeldenstorm 1566

- Weigering van de gereformeerde bolwerken Valenciennes en Doornik om regeringstroepen binnen de stadspoorten toe te laten

- Besluit van radicale gereformeerde om troepen te monsteren

- Protest tegen de religieuze politiek van de centrale regering in Brussel, mondt uit in gewapend verzet

5. Wat is typerend voor de politieke cultuur van de Bourgondische Nederlanden?

Charters en privileges met nadruk op:

regionale en stedelijke autonomie
politieke rechten
representatie
ideologische dimensie: in plaats van een centraal geregeerde eenheidsstaat werd er in charters en privileges vastgehouden aan:
- een door steden zelf gedomineerde regeringsvorm
- gevestigd in federatieve principes en constitutionele garanties

!!!!!Dit aloude ideaal is tijdens de Nederlandse Opstand voor de politieke debatten hoogst actueel!!!!!

Wat weet je van Marnix van St. Aldegonde?

- 1540-1598
- politicus
- publicist
- aannemelijke auteur van het Wilhelmus
- vooraanstaande rol in de Opstand

Wat was de hoofdtaak van de staten?

De privileges, rechten en vrijheden van de gemeenschap van het land in alle manieren verdedigen en te bevorderen.

Maar ook dagelijkse politieke besluitvorming. De Landheer was niet gerechtigd om zonder overleg besluiten te nemen of een oorlog te beginnen.

De dienstbaarheid aan het algemeen welzijnsvan de gemeenschap was belangrijker dan de gehoorzaamheid aan de prins.

Als representanten van de gemeenschap werden de staten niet alleen naar voren gebracht als de beschermheren van de privileges en de vrijheden van het land, maar ook als belangrijkste politieke macht.

Dit was vastgelegd in "het Vertoog".

Waarmee kon volgens Marnix van St. A. een opstand tegen een tiran gelegitimeerd worden?

Met juridische en politieke overwegingen. Niet met algemene, theoretische en theologische overwegingen.
'de ghelegenrheyt der wetten ende landtrechten.'.

6. Hoe denkt Jacob van Wesembeeke in zijn Beschriivinge van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden over het principe "vrijheid"?

Vrijheid is een hoog, zo niet het hoogste politieke goed.
Dit gold met name voor de ingezetenen van de Bourgondische Nederlanden, want vrijheid en welvaart waren nauw met elkaar verbonden.

Wat omschreef Van Wesembeeke (pensionaris van Antwerpen, medewerker Willem van Oranje) rond 1560 in zijn beroemde Beschriivinge van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden?

De vrijheid als een hoog, zo niet het hoogste politieke goed. Van Wesembeeke wees er ook op dat verlies van 's lands vrijheid ingrijpende gevolgen zou hebben voor de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen.
Landcharters speelden belangrijke rol in constituonele vrijheid.

7. Wat zijn volgens Van Wesembeeke de dochters van de Nederlanden?

Liberté
Marchandise
Manufacture
Negotations

Privileges als de Blijde Inkomst speelden een belangrijke rol in de constitutionele tradities, met nadruk op regionale en stedelijke autonomie, typerend voor de Bourgondische Nederlanden.
Juist of onjuist?

juist.

Wat vormde de belangrijkste bron van inspiratie van Marnix en zijn volgers?

De charters en de privileges die gewesten, steden, adel in de loop der eeuwen hadden verkregen of afgedwongen. In sommigen was de machtsverdeling tussen landsheer en onderdanen vastgelegd.

Hoe ziet Marnix de rechtvaardiging van de Opstand?

De legitimiteit van politiek verzet ziet hij niet in algemene, theoretische en theologische overwegingen.

Legitimiteit van politiek verzet volgens Marnix is politiek en juridisch van aard.

Het gaat dan om charters en privileges die men had verkregen of afgedwongen (gewesten, steden, adel, gilden).

Vlaanderen en Holland hielden eeuwenlang vast aan het politieke ideaal van een op federatieve principes en constitutionele garanties gevestigde en door de steden zelf gedomineerde regeringsvorm.
Juist of onjuist?

juist

8. Om welke vrijheid ging het volgens Van Wesembeeke?

De vrijheid van wat hij al "Nederlant" noemt
de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen, die groot gevaar loopt bij het verliezen van 's lands vrijheid

Auteurs als Jacob van Wesembeeke (1524-1575) verbonden oude, constitutionele vrijheden der landcharters met een meer abstract vrijheidsbegrip. In zijn Beschrijvingen van den geschiedenissen in der Religiensake toegedraghen in den Nederlanden benoemde hij vrijheid als een hoog, zo niet het hoogste politieke goed.
juist of onjuiste?

juist

Charters hebben een juridische component en een sterke ideologische dimensie. Leg uit.

Houden vast aan het politieke ideaal van een op federatieve principes en constitutionele garanties gevestigde en door de steden zelf gedomineerde regeringsvorm.
Itt Karel V en Filips II: streven naar een krachtige, centraal geregeerde eenheidsstaat.

9. Waarop concentreert zich de rechtvaardiging van het verzet tegen Granvelle, Alva en Filip II?

Op de constitutionele tradities: het politieke raamwerk van fundamentele wetten, charters en vertegenwoordigende instituties, de Staten voorop.

De landcharters:

toomden de landsheer in
legden de machtsverdeling in de Nederlanden vast
omvatten zodoende de voorwaarden op grond waarvan de Staten de landsheer aanstelden.

Dit alles was in groot gevaar: Spanje wilde het land tot een op absolutistische leest geschoeid koninkrijk omvormen.

De Opstand = strijd om de vrijheid!

Door wie en wanneer werd het Plakkaat van Verlatinge uitgevaardigd en wat was de inhoud?

Staten-Generaal; 26 juli 1581
Filips II werd vervallen verklaard van zijn heerschappij over de `gheunieerde Nederlanden'.

Wat bepaalde de Blijde Inkomst van Brabant (1356)?

Alle hertogen van Brabant dienden ter gelegenheid van hun inhuldiging een eed van trouw te zweren

Argument in het politieke debat van de Nederlandse Opstand?

De vrijheid van de Bourgondische Nederlanden en hun ingezetenen staat op het spel betoogden zij.

10. Welke rol hebben de Staten van Holland zichzelf toegekend in de Opstand?

Zij hebben zichzelf een hoofdrol toegekend.
Zij wezen de andere Staten op hun verantwoordelijkheid: vrijheid van de gewesten en de privileges beschermen.

Wat betoogde het geschrift Politicq Onderwijs (Mechelen, 1582)?

Het geschrift Politicq Onderwijs is een verdieping, zowel theoretisch als politiek, van het Plakkaat van Verlatinge.

- Dat het enige doel van de 'Overheit' de behartiging van 'het welzijn en de voorspoed van de gemeenschap en de onderdanen' behoorde te zijn.
- Dat vrome burger slechts eerwaardigheid en glorie kon verwerven door een leven van deugdzame handelingen in publieke dienstbaarheid (verwijzing naar Cicero).

Volgens van Wesembeek zou het verlies van 's lands vrijheid geen ingrijpende gevolgen hebben voor de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen.
juist of onjuiste?

onjuist. Verlies van 's lands vrijheid zou juist WEL grote gevolgen hebben voor de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen.

Wat was de rol van oa. Jacob van Wesembeeke (medewerker van Willem v. O) in de politieke debatten?

Zij verbonden de oude constitutionele vrijheden met een meer abstract vrijheidsbegrip. Zij betoogden dat de vrijheid van de Bourgondische Nederlanden en hun ingezetenen op het spel stond.

Wie is Jacob van Wesembeeke?

- 1524-1575
- pensionaris van Antwerpen
- medewerker van Willem van Oranje
- veelzijdig publicist

- vrijheid is het hoogste politieke goed (vrijheid en welvaart zijn nauw verbonden)
- cardinalisten de macht, dan worden we de armste slaven van de wereld.

De dochter van de Nederlanden = Liberté
De zusters van Liberté = Marchandise, Manufacture en Negotiations

11. Welke rol hadden de Staten volgens geschriften als Vertoog ende openinghe om een goede, salighe ende generale vrede te maken in desen Nederlanden uit 1576?

De Staten zijn de vertegenwoordigers van de gemeenschap, met als taken:

verdedigen en bevorderen van de vrijheid, rechten en privileges
zijn de belangrijkste politieke macht
behartiging van het algemeen welzijn (is van oudsher de belangrijkste politieke taak)

Wat is Politiq Onderwijs?

Een Mechels geschrift uit 1582 waarin verwezen wordt naar Seneca en als doel heeft de behartiging van `het welzijn en de voorspoed van de gemeenschap en de onderdanen' behoorde te zijn.

Wat schilderde van Weesembeke als het hoogste politieke goed in Beschriivinghe van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden?

De vrijheid. Hij sprak over 'de natuurlijcker aengeborener vryhedt'. Dat gold vooral voor de ingezetenen der Bourgondische Nederlanden.

De rechtvaardiging van het verzet zit dus in de constitutionele tradities. Licht toe.

De Opstand was een strijd om de vrijheid.
Aloude constitutionele raamwerk was in groot gevaar.
De Spanjaarden willen ons beroven van onze traditionele vrijheid en omvormen tot een 'koninkrijk' (slavernij)

12. Op welke wijze legitimeerde Aggaeus van Albada met Acten vanden Vredehandel gheschiet te Colen, 1581, de Opstand?

Hij plaatste de Opstand in de context van recente politiek-filosofische ontwikkelingen in Europa.
Hij vestigde de leer der volkssoevereiniteit in de Nederlanden:

het doel en wezen van de politiek is het dienen en bevorderen van het algemeen welzijn van de gemeenschap
vorst is omwille van het volk aangesteld
het volk staat niet alleen boven koning of prins, het staat boven alle magistraten
het volk is soeverein.

Waar streefde de Bourgondisch-Habsburgse dynastie van Karel V en Filips II naar?

Een krachtig, centraal geregeerde eenheidsstaat.

De opstand was een strijd op de vrijheid. 'Wij strijden voor de vrijheid van onse conscientien, van onse vrouwen en kinderen, van onse goet ende bloet'. De Staten hadden de landsheer ontvangen op de nadrukkelijke voorwaarde dat hij de privileges en vrijheden van de landen zou respecteren en handhaven (1572, de Staten)
juist of onjuist?

juist

Volgens geschriften als het Vertoog waren de Staten de vertegenwoordigers van de gemeenschap. Licht toe.

De Staten zijn gekozen om de gemeenschap te representeren en te doen wat de 'generaliteit' anders zelf zou doen.

Hoofdtaak: privileges, rechten, en vrijheden van de gemeenschap verdedigen en bevorderen.

Gaat verder: landsheer kan geen oorlogen aangaan zonder consent van de Staten.

En de Staten waren gevolmachtigd en verplicht in alle belangrijke kwesties, die het hele land betreffen, samen te besluiten en het algemeen belang te dienen.

14. Wat was de kern van het betoog van het Plakkaat van Verlatinge?

De beschuldiging dat Filips II had gepoogd de Nederlanden van hun oude vrijheden te beroven om hen onder het Spaanse juk te brengen.
Daarom:
de Staten-Generaal werden gedwongen Filips II te verlaten voor de bescherming van zowel privileges, rechten en vrijheden van het land, als het leven, vrijheid en welzijn van de onderdanen.

Wat stelde het geschrift Het Vertoog? (1576)

De Staten waren de vertegenwoordigers van de gemeenschap.

Verantwoordelijk voor dagelijkse politieke besluitvorming
Landsheer mocht geen oorlogen beginnen, verdragen sluiten, belastingen heffen of wetten veranderen zonder toestemming van de Staten.
Dienstbaarheid aan algemeen welzijn gemeenschap was belangrijker dan gehoorzaamheid prins

Wie vonden dat ze de hoofdrol in de Opstand hadden?

De Staten van Holland. Zij wezen de andere staten op hun zware politieke verantwoordelijkheid.

Volgens geschriften als het Vertoog ende openighe om een goede, salighe ende generale vrede te maken in desen Nederlanden (1576) waren de Staten niet de vertegenwoordigers van de gemeenschap.
juist of onjuist?

onjuist. De Staten waren WEL de vertegenwoordigers van de gemeenschap. Enigen waren uit de generaliteit verkozen, de Staten, om de gemeenschap te representeren en te doen was de generaliteit anders zelf zou doen.

15. Het Plakkaat van Verlatinge werd theoretisch en politiek verdiept in Politicq Onderwijs uit 1582. Wat hield dit geschrift in?

Onder verwijzing naar Seneca werd betoogd dat het enige doel van de overheid is: behartiging van het welzijn en de voorspoed van de onderdanen.
Daarnaast definieerde het stuk het begrip "tiran":

bestuurder die het eigen belang behartigt en niet het algemeen belang
die wat recht is met kracht en geweld probeert te onderdrukken
die zich laat leiden zijn ongetoomde begeerte.

Dit was Filip II.
En rechtvaardigt dus het Plakkaat van Verlatinge.

Welke is Filips' meest beruchte vertrouweling?

kardinaal Granvelle

Het Vertoog uit 1576 kende de Staten ook een belangrijke rol in de dagelijkse politieke besluitvorming toe. De landsheer was niet gerechtigd oorlogen aan te gaan, belastingen te heffen of wetten, rechten of privileges van het land te veranderen zonder het consent van de Staten.
juist of onjuist?

juist

Wat stelt het Vertoog ook onomwonden vast?

Dat de Nederlanden nooit geregeerd werden door een monarchie of koninkrijk. Het land is altijd door een republiek of burgerlijk bescheiden politici met recht en billikheid bestuurd.

16. Waartoe wordt de burger opgeroepen in Politicq Onderwijs?

Om als deugdzame, politieke verantwoordelijke burgers door het leven te gaan.
In de rechtvaardiging van de Opstand was de onderdaan definitief een republikeinse burger geworden.
Hij diende te beseffen dat:

vrijheid van geweten, van zijn vrouw en van zijn kinderen geen vanzelfsprekendheid waren
maar van ieder een grote mate van politieke inzet verlangden

De staten waren gevolmachtigd en verplicht in alle belangrijke kwesties, die het ganse land betroffen in naam van de gehele gemeenschap die zij representeren, te zamen te besluiten en te doen wat het algemeen belang van het land en zijn ingezetenen het best diende.
De dienstbaarheid aan het algemeen welzijn van de gemeenschap was belangrijker dan de gehoorzaamheid aan een prins. als de landsheer zijn plicht verzaakte, hadden de Staten het volste recht om hiertegen in verzet te komen.
Juist of onjuist?

juist

Albada gaat nog verder met de legitimatie van de Opstand, hoe?

Doel en wezen van de politiek is het dienen en bevorderen van het algemeen welzijn van de gemeenschap.

Elke vorm van heerschappij (vorst, koning, magistraten, etc.) is overheersing.

Een vorst oid is boven alles dienaar en staat onder het volk.

De leer der volkssoevereiniteit wordt in de Nederlanden definitief gevestigd in het jaar dat Filips als landsheer werd verlaten: 1581.

Door geschriften als het Vertoog werden de Staten ook naar voren gebracht als belangrijkste politiek macht.
juist of onjuist?

juist

Wat schreef de humanist Aggaeus van Albeda in 1581 over de legitimatie van de Opstand?

Hij refereerde aan klassieken, Bartolus van Sassoferrato en Mario Salomonio. Een vorst was door het volk gekozen en was bovenal dienaar van het volk en stond onder hen.
Het volk stond boven alle magistraten.
Hij vestigde hiermee de leer der volkssoevereiniteit definitief in de Nederlanden.

Wat betoogde Politicq Onderwijs?

- Het enige doel van de overheid is het behartigen van de belangen en het welzijn van de gemeenschap.
- Regeren is een ambt en geen heerschappij
- Bestuurder die recht onderdrukte, is een tiran
- Deugdzame burger moet zich dienstbaar opstellen voor vrijheid en vaderland.

Aggaeus van Albada (1525-1587) - Acten vanden Vredehandel gheschiet te Colen (1581)- plaatste de legitimatie van de Opstand in de context van de politiek-filosofische ontwikkelingen van Europa.
doel en wezen van de politiek was het dienen en bevorderen van het algemeen welzijn van de gemeenschap (conform Plato, Aristoteles en Cicero, Bartolus van Sassoferrato en Mario Salomonio).
Juist of onjuist?

juist

In hoeverre is de argumentatie van het plakkaat constitutionalistisch te noemen?

Het beroep op oude privileges, vrijheden en gewoonterechten in de voorlaatste zin kan als constitutionalistisch worden aangemerkt. Zuiver constitutionalistisch is het Plakkaat van Verlatinge echter niet, omdat de tekst begint met de constatering dat de vorst zijn gezag van God heeft ontvangen. Volgens het constitutionalisme ontvangt de vorst zijn gezag van het volk.

Welk geschrift is de verdieping van het Plakkaat van Verlatinge?

Politicq Onderwijs (1582) (verwijzing naar Seneca).

In dit geschrift betoogt men dat het enige doel van de overheid is de behartiging van het welzijn en de voorspoed van de gemeenschap en de onderdanen.

Regeren is een ambt, geen heerschappij.

Degene die de wetten maakt, moet zich er ook aan houden.

Wat was de grondslag van de Friese jurist en humanist Aggaeus van Albada in zijn uit 1581 daterende Acten vanden Vredehandel gheschiet te Colen?

De legitimatie van de Opstand werd op unieke wijze geplaatst in de context van recente politiek-filosofische ontwikkelingen in Europa.

Aggaeus van Albada betoogde dat een vorst boven alles dienaar was en onder het volk stond. Het volk stond niet alleen boven de koning of prins, het stond boven alle magistraten. Net als de koning waren magistraten 'gemaect' omwille van het volk.
juist of onjuist?

juist

Politicq Onderwijs: 3 criteria voor een tiran, ontleend aan, rechtvaardiging voor?

- iemand die niet het algemeen belang behartigt maar het eigen belang.
- iemand die wat recht is, met kracht en geweld probeert te onderdrukken.
- iemand die zich laat leiden door zijn ongetoomde begeerte.

Ontleend aan: De Tyranno van Bartolus (en hij weer geïnspireerd door Aristoteles' Politica).

Beleid van Filips II en zijn regering leidt tot kwalificatie van tiran.

Welke drie criteria hanteerde Politicq Onderwijs voor een tiran?

1. Bestuurder die niet algemeen belang, maar eigen belang behartigde
2. Recht met kracht en geweld onderdrukte
3. Leiden door begeerte

(criteria ontleend aan De Tyranno van Bartolus)

Waar refereerde Van Albada aan?

Klassieke schrijvers als Plato, Aristoteles en Cicero en aan een van de grondleggers van het middeleeuwse constitutionalisme, Bartolus van Sassoferrato.

Wat stelde Politiqc Onderwijs?

Het enige doel van een overheid was:

het behartigen van het welzijn en voorspoed van de gemeenschap.
Regeren was een ambt, geen heerschappij en degene die de macht heeft wetten te maken moest zich daar ook aan houden.
Een leider die zich daar niet aan hield werd als tiran beschouwd.

'De afzwering van Filips II' is staatsrechtelijk niet juist, licht toe

De Staten zwoeren hun vorst niet af, maar ontsloegen de ambtsdragers van de eed van trouw die zij aan de vorst hadden afgelegd.

Wat betoogt Politicq Onderwijs?

Men wordt opgeroepen als deugdzame, politiek verantwoordelijke burgers door het leven te gaan.

In de rechtvaardiging van de Opstand was de onderdaan definitief een republikeinse burger geworden.

Vrijheid is geenszins vanzelfsprekend, maar verlangt van ieder een grote mate van politieke inzet.

Wat was de conclusie van Politiqc Onderwijs mbt. Filips?

Op grond van de criteria van Bartolus kon Filips als tiran worden gekwalificeerd.
Dit rechtvaardigde het Plakkaat van Verlatinghe.

Het Politicq Onderwijs betoogde dat 'degene die de macht heeft wetten te maken zelf niet de wet is gebonden'.
juist of onjuist?

onjuist, diegene is juist WEL aan de wet gebonden

Het politicq Onderwijs hanteerde drie criteria om tirannie te benoemen
- niet het algemeen belang maar het eigen belang behartigen
- wat recht is met kracht en geweld onderdrukken
- zich laten leiden door zijn ongetoomde begeerte.
deze criteria zijn gebaseerd op het traktaat van Bartolus over tirannie, en Aristoteles verhandeling in Politica.
juist of onjuist?

juist

Met veel verwijzingen naar cicero's De officiis betoogde Politicq Onderwijs dat de vrome burger eerwaardigheid en glorie kon verwerven door een leven van deugdzame handelingen in publieke dienstbaarheid. Bovenal moest de deugdzame burger zich in dienst stellen van vrijheid en vaderland.
juist of onjuist?

juist

een PDF bestand en leer hem super snel

Geen aanmelding, e-mail of creditcard nodig!
AI maakt onbeperkte flashcards
AI maakt oefen toetsen van de stof
Stel vragen aan AI

Maak een notitieblok aan

Geen aanmelding, e-mail of creditcard nodig!
Heb en houd perfect overzicht
Maak Maak flashcards, notities en mindmaps
Oefen, test jezelf en scoor beter!

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 | 9789058751577 | Willem Frijhoff

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

De vrijheid, soevereiniteit en verzet - De rechtvaardiging van de Nederlandse Opstand

89 belangrijke vragen over De vrijheid, soevereiniteit en verzet - De rechtvaardiging van de Nederlandse Opstand

Waaruit besonden de Bourgondische Nederlanden en het Duitse Rijk

Hoe word het Plakkaat van Verlatinghe ook wel genoemd?

Hoe beargumenteerden de Nederlanders dat de Nederlandse Opstand tegen Filips II gerechtvaardigd was?

Hoe zagen de Bourgondische Nederlanden eruit en het Duitse rijk?

Waarom is de radicale afwijzing van Bodin over een gemengde staatsvorm een probleem in Bourgondische Nederlanden en het Duitse rijk?

1. Op welke wijze vermeed Marnix van St. Aldegonde de confrontatie met Bodins concept van soevereiniteit in de onderhandelingen met de hertog van Anjou in 1578?

Wat beinvloedde het Nederlandse politieke denken?

Waar wilden de leider van de Opstand Anjou voor inzetten? Wat wilde Anjou?

Hoe beïnvloede Bodins denken de definitie van soevereiniteit in het Nederlandse politiek denken?

Bodins definitie van van soevereiniteit beïnvloedde het Nederlandse politieke denken. Wat doet Marnix van St. Aldegonde (1540-1598)?

2. Wat voor rol speelde Marnix van St. Aldegonde in de Nederlandse Opstand?

Wie verwierp de term soeverein tijdens de onderhandelingen over soevereiniteit?

Wie had ambities om Filips II op te volgen?

Waarom kende de Staten van Holland zichzelf in deze strijd een hoofdrol toe?

Na 1550 groeide het gereformeerd protestantisme stormachtig. Filips stond ten aanzien van de protestantse ketterij een harde repressie voor. Dit leidde in 1566 tot de beeldenstorm.juist of onjuist?

Wat staat er in het plakkaat van Verlatinghe (26 juli 1581)?

Hoe stond FilipsII tegenover de kwestie soevereiniteit?

Waarom stond soevereiniteit in feite al lang centraal in de rechtvaardiging van de Opstand tegen het beleid van Filips II?

3. Vele auteurs na Marnix volgden zijn voorbeeld. Waarin lag volgens hen de rechtvaardiging van de Opstand?

Waarmee was de leer der volkssoevereiniteit definitief gevestigd?

Marnix van St Aldegonde stelde reeds in 1568 dat het antwoord op de vraag of en wanneer men een tyran mocht weerstaan 'aldermeest in de ghelegenheyt der wetten ende landrechten' ligt.Juist of onjuist?

De vrijheid van de Nederlanden stond ook op het spel.

Wat was van groot belang voor het conflict tussen FilipsII (sinds 1655 koning) en de Nederlanden?

Welke oorzaken van het conflict van Filips II met zijn onderdanen?

Hoe gingen de Nederlanden de strijd aan?

Wanneer en waardoor was het eerste gewapende verzet?

Waarom staat Filips II politiek een harde repressie voor tav de protestantse ketterij?

5. Wat is typerend voor de politieke cultuur van de Bourgondische Nederlanden?

Wat weet je van Marnix van St. Aldegonde?

Wat was de hoofdtaak van de staten?

Waarmee kon volgens Marnix van St. A. een opstand tegen een tiran gelegitimeerd worden?

6. Hoe denkt Jacob van Wesembeeke in zijn Beschriivinge van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden over het principe "vrijheid"?

Wat omschreef Van Wesembeeke (pensionaris van Antwerpen, medewerker Willem van Oranje) rond 1560 in zijn beroemde Beschriivinge van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden?

7. Wat zijn volgens Van Wesembeeke de dochters van de Nederlanden?

Privileges als de Blijde Inkomst speelden een belangrijke rol in de constitutionele tradities, met nadruk op regionale en stedelijke autonomie, typerend voor de Bourgondische Nederlanden.Juist of onjuist?

Wat vormde de belangrijkste bron van inspiratie van Marnix en zijn volgers?

Hoe ziet Marnix de rechtvaardiging van de Opstand?

Vlaanderen en Holland hielden eeuwenlang vast aan het politieke ideaal van een op federatieve principes en constitutionele garanties gevestigde en door de steden zelf gedomineerde regeringsvorm.Juist of onjuist?

8. Om welke vrijheid ging het volgens Van Wesembeeke?

Charters hebben een juridische component en een sterke ideologische dimensie. Leg uit.

9. Waarop concentreert zich de rechtvaardiging van het verzet tegen Granvelle, Alva en Filip II?

Door wie en wanneer werd het Plakkaat van Verlatinge uitgevaardigd en wat was de inhoud?

Wat bepaalde de Blijde Inkomst van Brabant (1356)?

Argument in het politieke debat van de Nederlandse Opstand?

10. Welke rol hebben de Staten van Holland zichzelf toegekend in de Opstand?

Wat betoogde het geschrift Politicq Onderwijs (Mechelen, 1582)?

Volgens van Wesembeek zou het verlies van 's lands vrijheid geen ingrijpende gevolgen hebben voor de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen.juist of onjuiste?

Wat was de rol van oa. Jacob van Wesembeeke (medewerker van Willem v. O) in de politieke debatten?

Wie is Jacob van Wesembeeke?

11. Welke rol hadden de Staten volgens geschriften als Vertoog ende openinghe om een goede, salighe ende generale vrede te maken in desen Nederlanden uit 1576?

Wat is Politiq Onderwijs?

Wat schilderde van Weesembeke als het hoogste politieke goed in Beschriivinghe van den geschiedenissen in der Religiensaken toegedraghen in den Nederlanden?

De rechtvaardiging van het verzet zit dus in de constitutionele tradities. Licht toe.

12. Op welke wijze legitimeerde Aggaeus van Albada met Acten vanden Vredehandel gheschiet te Colen, 1581, de Opstand?

Waar streefde de Bourgondisch-Habsburgse dynastie van Karel V en Filips II naar?

Volgens geschriften als het Vertoog waren de Staten de vertegenwoordigers van de gemeenschap. Licht toe.

14. Wat was de kern van het betoog van het Plakkaat van Verlatinge?

Wat stelde het geschrift Het Vertoog? (1576)

Wie vonden dat ze de hoofdrol in de Opstand hadden?

Volgens geschriften als het Vertoog ende openighe om een goede, salighe ende generale vrede te maken in desen Nederlanden (1576) waren de Staten niet de vertegenwoordigers van de gemeenschap.juist of onjuist?

15. Het Plakkaat van Verlatinge werd theoretisch en politiek verdiept in Politicq Onderwijs uit 1582. Wat hield dit geschrift in?

Welke is Filips' meest beruchte vertrouweling?

Het Vertoog uit 1576 kende de Staten ook een belangrijke rol in de dagelijkse politieke besluitvorming toe. De landsheer was niet gerechtigd oorlogen aan te gaan, belastingen te heffen of wetten, rechten of privileges van het land te veranderen zonder het consent van de Staten.juist of onjuist?

Wat stelt het Vertoog ook onomwonden vast?

16. Waartoe wordt de burger opgeroepen in Politicq Onderwijs?

Albada gaat nog verder met de legitimatie van de Opstand, hoe?

Door geschriften als het Vertoog werden de Staten ook naar voren gebracht als belangrijkste politiek macht.juist of onjuist?

Wat schreef de humanist Aggaeus van Albeda in 1581 over de legitimatie van de Opstand?

Wat betoogde Politicq Onderwijs?

In hoeverre is de argumentatie van het plakkaat constitutionalistisch te noemen?

Welk geschrift is de verdieping van het Plakkaat van Verlatinge?

Wat was de grondslag van de Friese jurist en humanist Aggaeus van Albada in zijn uit 1581 daterende Acten vanden Vredehandel gheschiet te Colen?

Aggaeus van Albada betoogde dat een vorst boven alles dienaar was en onder het volk stond. Het volk stond niet alleen boven de koning of prins, het stond boven alle magistraten. Net als de koning waren magistraten 'gemaect' omwille van het volk.juist of onjuist?

Politicq Onderwijs: 3 criteria voor een tiran, ontleend aan, rechtvaardiging voor?

Welke drie criteria hanteerde Politicq Onderwijs voor een tiran?

Waar refereerde Van Albada aan?

Wat stelde Politiqc Onderwijs?

'De afzwering van Filips II' is staatsrechtelijk niet juist, licht toe

Na 1550 groeide het gereformeerd protestantisme stormachtig. Filips stond ten aanzien van de protestantse ketterij een harde repressie voor. Dit leidde in 1566 tot de beeldenstorm.
juist of onjuist?

Marnix van St Aldegonde stelde reeds in 1568 dat het antwoord op de vraag of en wanneer men een tyran mocht weerstaan 'aldermeest in de ghelegenheyt der wetten ende landrechten' ligt.
Juist of onjuist?

Privileges als de Blijde Inkomst speelden een belangrijke rol in de constitutionele tradities, met nadruk op regionale en stedelijke autonomie, typerend voor de Bourgondische Nederlanden.
Juist of onjuist?

Vlaanderen en Holland hielden eeuwenlang vast aan het politieke ideaal van een op federatieve principes en constitutionele garanties gevestigde en door de steden zelf gedomineerde regeringsvorm.
Juist of onjuist?

Volgens van Wesembeek zou het verlies van 's lands vrijheid geen ingrijpende gevolgen hebben voor de persoonlijke vrijheid van de ingezetenen.
juist of onjuiste?

Volgens geschriften als het Vertoog ende openighe om een goede, salighe ende generale vrede te maken in desen Nederlanden (1576) waren de Staten niet de vertegenwoordigers van de gemeenschap.
juist of onjuist?

Het Vertoog uit 1576 kende de Staten ook een belangrijke rol in de dagelijkse politieke besluitvorming toe. De landsheer was niet gerechtigd oorlogen aan te gaan, belastingen te heffen of wetten, rechten of privileges van het land te veranderen zonder het consent van de Staten.
juist of onjuist?

Door geschriften als het Vertoog werden de Staten ook naar voren gebracht als belangrijkste politiek macht.
juist of onjuist?

Aggaeus van Albada betoogde dat een vorst boven alles dienaar was en onder het volk stond. Het volk stond niet alleen boven de koning of prins, het stond boven alle magistraten. Net als de koning waren magistraten 'gemaect' omwille van het volk.
juist of onjuist?

Het Politicq Onderwijs betoogde dat 'degene die de macht heeft wetten te maken zelf niet de wet is gebonden'.
juist of onjuist?

een PDF bestand en leer hem super snel