Startpagina / Samenvattingen / Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 / protestants-verlichting-katholiek

Rede en openbaring in de Verlichting - vragen OU

4 belangrijke vragen over Rede en openbaring in de Verlichting - vragen OU

Is het fysicotheologische uitgangspunt ook terug te vinden in het denken van Descartes?

De aanhangers van de fysicotheologie streefden naar een symbiose of verzoening van rede (ratio) en openbaring (revelatio). Descartes daarentegen bepleitte een strikte scheiding tussen natuurwetenschap en theologie: beide disciplines hebben een geheel eigen methodiek en onderzoeksobject. Alleen door die taakverdeling kon worden voorkomen dat de natuurwetenschappers aan de leiband van theologen zouden moeten lopen. De affaire Galilei heeft Descartes in die overtuiging gesterkt.

Op welke onderdelen kwam het programma van de katholieke verlichting overeen met het protestantse gedachtegoed?

De katholieke verlichting kwam de Reformatie tegemoet op de volgende punten:

het verzet tegen (uitwassen bij) volksdevoties die in het protestantse kamp doorgingen voor ‘paapse superstitiën’ (zoals de verering van heiligen en relikwieën)
de democratisering van de liturgie (vervanging van Latijn door volkstaal)
de nadruk op decentralisatie van het gezag, eigen verantwoordelijkheid, vrije meningsuiting en individuele spiritualiteit
het vroege christendom als inspiratiebron.

Waarin onderscheidden katholieke en protestantse verlichting zich van elkaar?

Verschillen tussen katholieke en protestantse verlichting:

De protestantse verlichting had een veel breder draagvlak onder de gelovigen doordat de bijbelstudie door leken een protestantse traditie was en bleef.
De kritiek op kerkelijke instellingen is karakteristiek voor de katholieke verlichting.

Heeft deze tekst een deïstische of een christelijk-verlichte strekking?

De missionaire, specifiek christelijke doelstelling maakt duidelijk dat we hier niet te maken hebben met een deïst, maar met een christelijk-verlichte auteur. De natuurlijke religie (het deïsme) wordt beschouwd als een opstapje naar de geopenbaarde godsdienst. Bij bekeringsactiviteiten kan het gemeenschappelijk geloof in een opperwezen als uitgangspunt dienen. Vergelijk in dit verband ook De Perponchers beroep op de apostel Paulus aan het slot van het fragment.