Een paradigmatische relatie koppelt een teken aan een verzameling tekens die het betreffende teken zou kunnen vervangen. Het is ene relatie tussen een teken en een tekst en een teken buiten de tekst. We zouden kunnen zeggen dat een paradigmatische relatie een teken selecteert uit een verzameling van alternatieven. Bijvoorbeeld:

Een    jongen huilt

De     vrouw    roept

Het    kind     lacht

Bij elke groep kan 1 woord gekozen worden

Een paradigmatische analyse betreft het vergelijken van tekens in een tekst met mogelijke alternatieven. Het gaat om de herhaalde vraag wat het betekent dat een specifiek teken is opgenomen in een tekst en dat niet gekozen is voor een alternatief.

Als een tekst gebaseerd is op impliciete paradigma's, dan zijn die paradigma's niet expliciet bekend bij de lezers