Startpagina / Samenvattingen / Wetenschapsfilosofie PB1302 / twijfel-peirce-overtuiging

Pragmatism - Peirce fixation of believe

7 belangrijke vragen over Pragmatism - Peirce fixation of believe

Peirce maakt een onderscheid tussen papieren twijfel en levende twijfel:

·Papieren twijfel: Cartesiaanse twijfel. We twijfelen aan onszelf zonder het gevoel te hebben dat we echt twijfelen aan wat we weten. We willen onze overtuigingen over de wereld nietopgeven.

·Levende twijfel: Twijfel die echt ongemakkelijk voelt. De twijfel gaat samen met een situatie waarin het van praktisch belang is dat we weten hoe de wereldis.

Peirce beweert dat een persoon tijdens zijn studie redenen vindt om te gaan twijfelen aan een overtuiging van vroeger. Hij twijfelt, omdat hij daar een positieve reden voor heeft en niet vanwege de cartesiaanse stelregel van de twijfel.

In Fixation of Belief verdedigt Peirce de stelling dat irritaties door twijfel een strijd veroorzaken om een geloofsovertuiging aan te houden. Peirce onderzoekt verschillende methoden van geloofsfixatie en maakt onderscheid tussen twee gevoelssensaties:

·Het gevoel van geloof: stabiele staat van overtuiging die ons handelenbepaalt.
·Het gevoel van twijfel: staat die ons laat zoeken naar een manier om van deze twijfel af tekomen.

Er is niet alleen een verschil in sensatie maar ook in praktisch opzicht. Peirce heeft het over inquiry. Dit is de overgang van een geïrriteerde staat van twijfel naar een geruststellende staat van overtuiging. Als een overtuiging is ontstaan bereiken we volkomen bevrediging, of de overtuiging nou waar of onwaar is.

Wat wordt er in Peirce’s artikel How to Make Our Ideas Clear (1878) beweerd?

In Peirce’s artikel How to Make Our Ideas Clear (1878) wordt beweerd dat ‘de mening waar iedereen het mee eens zal zijn, is wat we bedoelen met de waarheid, en het object dat door deze mening wordt weergegeven, is echt. Dit leidt tot de overtuiging dat de wetenschappelijke methode uiteindelijk zal leiden tot ware overtuigingen. We bemerken hier een eigenaardig kenmerk van een overtuiging in Perceiaanse pragmatisme. Een overtuiging komt in onze aard tot stand door een regel of actie: een gewoonte.

Peirce’s pragmatische stelregel:

“Als je wilt weten wat ons idee van iets is, zoek dan naar ons idee van diens zinvolle effect, of: “Ons idee van iets is ons idee van zijn zinvolle effect.” Deze stelregel vloeit voort uit zijn idee over ideeën: soms worden gewoonten doorbroken door een onverwachte gebeurtenis. Er ontstaat twijfel waar we vanaf willen, zodat er weer een stabiele situatie ontstaat. Deze stabiele staat wordt gevormd door één van de vier methoden.

Het is een wat ingewikkelde constructie, maar kort samengevat komt het hierop neer:

Er is een 'externe permanentie' en er zijn in onze geest overtuigingen over die permanentie. In het ideale geval zouden die twee perfect corresponderen. In feite is die correspondentie ook waar elk mens naar onderweg is. Zolang die er nog niet is, zullen er momenten van twijfel ontstaan die ons duidelijk maken dat onze overtuigingen nog niet volledig aansluiten bij de werkelijkheid. Door te leven en te handelen treedt als het ware langzaam een convergentie op tussen overtuigingen over de werkelijkheid en de werkelijkheid zelf.

Ditzelfde geldt voor de wetenschappelijke consensus:

Dat we het nog niet met elkaar eens zijn, is gewoon een teken dat onze overtuigingen nog niet volledig corresponderen met de werkelijkheid. Naarmate die correspondentie sterker wordt, zal dus ook steeds meer consensus optreden. Niet omdat we dat zo graag willen, maar gewoon omdat het een onvermijdelijk resultaat van onze wetenschappelijke zoektocht is. Ergens in de toekomst ligt een hypothetisch moment waarop de realiteit en onze gezamenlijke overtuigingen over de realiteit exact samenvallen. De filosofie van Peirce is dus wel degelijk een echte correspondentiefilosofie. Consensus is gewoon een logisch gevolg van die correspondentie.

Pragmatisme suggereert een antropologie waarin mensen eindige wezens zijn, maar in staat zijn te leren van hun fouten. Voor Peirce is pragmatisme uiteindelijk afgeleid van het idee dat het de enige manier lijkt om de wereld van fenomenen te begrijpen. Er is een aantal redenen om de wetenschapsfilosofie in het Amerikaanse pragmatisme te bespreken. De pragmatische visie pakt alle problemen uit deel II aan:

·het laat het inductieprobleemverdwijnen,
·wetenschap is een set van Popperiaanse vermoedens enverwerpingen,
·het legt de nadruk op de geschiedenis zonder een beroep te doen oponvergelijkbaarheid,
·het geeft antwoord op theoriegeladenheiden
·het werpt een blik op de discussie op wetenschappelijk realisme en daarmee de status en bereik van de wetenschap.